<<Ο εαυτός μου και οι άλλοι μέσα από τις 5 αισθήσεις.Ένα πρόγραμμα ανάπτυξης της αυτοεκτίμησης των μαθητών του Τ.Ε.

Το παραπάνω πρόγραμμα αγωγής υγείας που υλοποιείται φέτος στο σχολείο μας έχει ως στόχο την ανάπτυξη του αυτοσυναισθήματος των μαθητών.
Το πρόγραμμα πραγματοποιείται σε συνεργασία με τις εκπαιδευτικούς:
Ντεμίρη Νικολέττα(θεατρικό παιχνίδι)
Μπουρμπούλη Αγγελική(Τεχνικά)
Νάου Χριστοδούλη(Τμήμα Ένταξης)
Δρετάκη Μαίρη(Γυμναστική)
Λιλή Φωτεινή(μουσικός)
Πετράκη Ευαγγελία(Πληροφορική)

Ο όρος αυτοεκτίμηση, που αναφέρεται στον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε και κρίνουμε τον εαυτό μας, είναι ζωτικής σημασίας για κάθε άνθρωπο καθώς συντελεί στην εξασφάλιση της ψυχικής του ισορροπίας. Η ανάπτυξη και η ενίσχυση  της αυτοεκτίμησης αποτελεί μία διαδικασία η οποία αρχίζει από την βρεφική ηλικία περνώντας στην παιδική, εφηβική και στην ενήλικη.
Σημαντικός σταθμός έπειτα στη διαμόρφωση της αυτοεκτίμησης αποτελεί η παιδική ηλικία. Σε αυτό το στάδιο, η ανάληψη πρωτοβουλιών από το παιδί ενθαρρύνει την αίσθηση της αποτελεσματικότητας του, δηλαδή την αίσθηση ικανότητας επίλυσης προβλημάτων που θα το οδηγήσουν σταδιακά και στην αυτονομία του. Καθοριστικός παράγοντας σε αυτή την κατάσταση βέβαια αποτελεί η ανταπόκριση και η αναγνώριση των πράξεων του και του ιδίου από τα άτομα που το περιβάλλουν.

Η σχέση ωστόσο ανάμεσα στην υποστήριξη των γονέων και στην αυτοεκτίμηση του παιδιού είναι πολύ ισχυρή. Μεγάλος αριθμός ερευνών στον κλάδο της ψυχολογίας αποδεικνύει πως παιδιά, των οποίων οι γονείς ήταν υποστηρικτικοί, εκφραστικοί, στοργικοί και ενθαρρυντικοί είχαν υψηλή αυτοεκτίμηση (Parker & Benson, 2004, Felson & Zielinski, 1989, Hall & Rowe, 1991).
Παιδιά με υψηλή αυτοεκτίμηση κατ' επέκταση φαίνεται να έχουν λιγότερο άγχος, καλή προσαρμογή, υψηλή δημοτικότητα και ικανοποιητικές διαπροσωπικές σχέσεις.
Απεναντίας η χαμηλή αυτοεκτίμηση συσχετίζεται με φτωχές σχολικές επιδόσεις και δυσκολία στην προσαρμογή (Youth Upstate Center of Excellence, 2003). Αποτελέσματα ερευνών καταδεικνύουν ακόμα πως παιδιά με χαμηλή αυτοεκτίμηση μπορεί στην πορεία της ζωής τους να αντιμετωπίσουν σοβαρές διαταραχές όπως κατάθλιψη, νευρική ανορεξία και να επιδείξουν αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές.
Συμβουλές για ενίσχυση



Είναι πολύ σημαντικό από τα πρώτα χρόνια της ζωής, οι γονείς να στηρίζουν τα παιδιά ακολουθώντας τις κατάλληλες κατευθύνσεις. Κάποιες λοιπόν από τις πιο βασικές κατευθύνσεις που ενδείκνυνται να ακολουθείτε είναι:


• Επιβραβεύστε και ενθαρρύνετε τα παιδιά σας προκειμένου να αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες. πιστεύετε σε αυτά εστιάζοντας σε πράγματα που κάνουν σωστά


• Δώστε έμφαση στις δυνατότητες των παιδιών και δείξτε πως τα εκτιμάτε, λέγοντας π.χ «Μπορείς να το πετύχεις», «Πιστεύω σε εσένα» κλπ


• Χρησιμοποιήστε θετικά σχόλια, περιορίζοντας τις αρνητικές παρατηρήσεις και προωθώντας το διάλογο, που πρέπει να πραγματοποιείται μέσα σε ένα υποστηρικτικό κλίμα


• Δείξτε σεβασμό στις απόψεις των παιδιών σας


• Κάθε παιδί είναι μοναδικό με τις δικές του δυνατότητες και αδυναμίες, για αυτό αποφύγετε τη σύγκριση με τα αδέλφια του ή άλλα παιδιά


• Αφιερώστε χρόνο στα παιδιά σας. Συμμετέχετε στις δραστηριότητες και στα ενδιαφέροντα τους, ώστε να τα γνωρίσετε καλύτερα. Με αυτό τον τρόπο το παιδί σας θα καταλάβει ότι ενδιαφέρεστε πραγματικά για αυτό, βελτιώνοντας κατ' επέκταση και την ποιότητα της σχέσης

O Πενταισθησούλης συμβουλεύει:

Τι πρέπει να προσέχουμε για να διατηρούμε υγιή τα μάτια μας;

Η όραση θεωρείται ως η σπουδαιότερη αίσθηση, γι’αυτό η υγιεινή των ματιών κρίνεται απόλυτα αναγκαία.

Μερικά σημεία που πρέπει να προσέξουμε για την προστασία των ματιών είναι:

• Να διατηρούμε τα μάτια μας καθαρά.

• Να χρησιμοποιούμε ατομικές πετσέτες προσώπου.

• Ν’ αποφεύγουμε τους καπνούς και τις σκόνες.

• Να προσέχουμε, όταν κρατούμε αιχμηρά κι επικίνδυνα αντικείμενα.

• Να μην τρίβουμε με τα χέρια μας τα μάτια μας, ούτε να πλησιάζουμε σε αυτά επικίνδυνες ουσίες.

• Να τρώμε τροφές πλούσιες σε βιταμίνη Α και φωσφόρο, όπως φρούτα, λαχανικά και ψάρια.

• Ν’ αποφεύγουμε να κοιτάζουμε τον ήλιο και το πολύ έντονο φως.

• Να καθόμαστε σε κανονική απόσταση από την οθόνη, όταν παρακολουθούμε τηλεόραση.

• Να μη σκύβουμε, όταν γράφουμε ή διαβάζουμε.

• Να μη διαβάζουμε, όταν είμαστε σε κίνηση , π.χ. μέσα στο αυτοκίνητο ή στο λεωφορείο.

(Ο 5αισθησούλης είναι πρωτότυπο δημιούργημα από το πρόγραμμα αγωγής υγείας που υλοποιείται φέτος με θέμα:<<Ο εαυτός μου και οι άλλοι μέσα από τις 5 αισθήσεις>>)

Μεγαλώνοντας παιδιά με αυτοεκτίμηση

                                  
Η αγάπη, η εμπιστοσύνη, η προσοχή και η διαθεσιμότητα των γονιών τα κάνουν να αισθάνονται σιγουριά και αυτοπεποίθηση
Η επιλογή του συντρόφου, των φίλων και της σταδιοδρομίας, καθώς και η ψυχοσυναισθηματική επάρκεια είναι άμεση συνάρτηση της εικόνας που έχουμε για τον εαυτό μας. Ο τρόπος με τον οποίο ερμηνεύουμε τα γεγονότα, βιώνουμε μια επιτυχία ή αποτυχία σχετίζεται με την αυτοεκτίμησή μας.
Ο ρόλος μας ως γονέων είναι αναντικατάστατος, καθώς μπορούμε να βοηθήσουμε τα παιδιά μας να αποκτήσουν αυτοεκτίμηση, αυξάνοντας με αυτόν τον τρόπο τις πιθανότητες να νιώθουν καλά, να αξιοποιούν το δυναμικό τους και να είναι ευτυχισμένα στη ζωή τους.
Η σχέση που έχουμε με το παιδί μας (π.χ. ως προς την τρυφερότητα ή την εμπιστοσύνη) αποτελεί πρότυπο για τις μελλοντικές του σχέσεις. Είναι σημαντικό να νιώθει ότι το αγαπάμε άνευ όρων (όχι «σε αγαπώ περισσότερο τώρα που πήρες καλούς βαθμούς») και όχι επειδή ανταποκρίνεται στις προσδοκίες ή τις επιθυμίες μας.
Οταν υπάρχουν αδέλφια, ας φροντίσουμε να περνάμε συστηματικά λίγη ώρα με κάθε παιδί χωριστά κάνοντας αγαπημένες του δραστηριότητες (πιθανώς εκτός σπιτιού για να μη μας αποσπούν τα άλλα). Το κάθε παιδί γνωρίζοντας ότι έχει τον προσωπικό του χρόνο μαζί μας θα νιώθει ότι έχει ξεχωριστή θέση στην καρδιά μας. Επίσης, αποφεύγοντας να συγκρίνουμε τις επιτεύξεις των αδελφών, μειώνουμε τον ανταγωνισμό τους. Ας αποδεχθούμε το κάθε παιδί μας όπως είναι… μοναδικό.
Μέσα από παρατήρηση ας ανακαλύψουμε τις ιδιαίτερες κλίσεις του παιδιού μας και ας το βοηθήσουμε να τις καλλιεργήσει, ανεξάρτητα από το αν συμπίπτουν με τις προσδοκίες μας. Νιώθοντας ικανό σε κάποιους τομείς, το παιδί θα νιώθει αυτοπεποίθηση.
Ενας άλλος τρόπος για να καλλιεργήσουμε την αυτοεκτίμηση του παιδιού μας είναι μέσα από την ενθάρρυνση, την επιβράβευση και τον έπαινο. Ο έπαινος για να είναι αποτελεσματικός πρέπει να:
επικεντρώνεται στη διαδικασία (π.χ. τρόπο σκέψης) και όχι στο αποτέλεσμα. Συγκρίνει τις ικανότητες του παιδιού διαχρονικά (και όχι με άλλους), αποτυπώνοντας την πρόοδό του, τονίζει το όφελος που έχει το παιδί από μια συμπεριφορά (π.χ. «τακτοποιώντας το δωμάτιό σου, βρίσκεις αμέσως αυτό που χρειάζεσαι») αντί να σχετίζεται με εμάς (π.χ. «είμαι περήφανη που συγύρισες») γίνεται λεκτικά και μη, π.χ. με εκφράσεις (ματιές, χαμόγελα) ή χειρονομίες (άγγιγμα, αγκαλιές), εστιάζεται στην περιγραφή της συνέπειας μιας συμπεριφοράς («αν κοιμηθείς θα νιώθεις ξεκούραστος αργότερα») ή απαγόρευσης («αν το πιάσεις θα καείς») ώστε το παιδί να αντιληφθεί το όφελος ή τον κίνδυνο, χρησιμοποιείται με μέτρο γιατί διαφορετικά μπορεί το παιδί να πιστέψει ότι είναι υπερβολικά ικανό χαμηλώνοντας τις απαιτήσεις από τον εαυτό του.
Για να μην αρκείται μόνο στις συμπεριφορές που οδηγούν στον έπαινο αποφεύγοντας να δοκιμάσει νέες, ας μάθουμε στο παιδί να αγαπά και τις αποτυχίες εκτός από τις επιτυχίες. Εξάλλου, οι αποτυχίες μας μαθαίνουν έμπρακτα τι να αποφύγουμε στο μέλλον.
Σίγουρα είναι ευκολότερο για τους ενήλικες να ζουν με ένα υπάκουο και ήσυχο παιδί, όμως το παιδί θα χρειαστεί άλλες δεξιότητες για να ευημερήσει στη ζωή του όπως να διεκδικεί αντί να υποχωρεί, να λέει «όχι» αντί να υπακούει κ.ά., γι’ αυτό οφείλουμε να είμαστε προσεκτικοί στις συμπεριφορές που επαινούμε.


Τι να αποφύγουμε
Να μιλάμε για το παιδί μας σαν να ήταν απόν ή σαν να μην καταλαβαίνει (π.χ. «το δικό σας παιδί μιλάει; Εμάς δεν λέει τίποτα ακόμα…»). Είναι προτιμότερο να συμπεριλάβουμε το παιδί στη συζήτηση (π.χ. «με την Ελένη συνεννοούμαστε αποτελεσματικά και ας μη μιλάει, έτσι δεν είναι Ελένη;») και να εκτιμήσουμε τις ικανότητές του αντί να τονίζουμε τις ελλείψεις του, κυρίως όταν είναι παρόν.
Να υπερπροστατεύουμε το παιδί μας γιατί του μαθαίνουμε να εξαρτάται από εμάς αντί να είναι αυτόνομο (π.χ. αγοράζοντας ένα ημερολόγιο μαθαίνει να είναι το ίδιο υπεύθυνο για το πρόγραμμά του).
Να σπεύσουμε να το βοηθήσουμε να κάνει κάτι χωρίς πρώτα να του δώσουμε την ευκαιρία να ανακαλύψει δικούς του τρόπους επίλυσης. Αφήνοντας το παιδί να αναπτύξει πρωτοβουλία, το βοηθάμε να «στηριχτεί» στα πόδια του και να νιώσει καλά με τον εαυτό του.
Να επιβάλλουμε στα παιδιά τι να κάνουν («πες ευχαριστώ»). Είναι προτιμότερο να πούμε «εγώ θα πω ευχαριστώ στον Νίκο που σου έφερε δώρο» και να διδάξουμε μέσα από το παράδειγμά μας την επιθυμητή συμπεριφορά. Εξάλλου, εμείς είμαστε οι σημαντικότεροι δάσκαλοι των παιδιών μας.

Αναθέτοντας υπευθυνότητες στα παιδιά, τα βοηθάμε να νιώσουν υπερήφανα που συνεισφέρουν και εισπράττουν την εμπιστοσύνη μας. Τα νήπια μπορούν να ασχοληθούν με την τακτοποίηση του δωματίου τους ή το στρώσιμο του τραπεζιού, ενώ τα μεγαλύτερα παιδιά με τον διαχωρισμό υλικών για ανακύκλωση, την ανάγνωση παραμυθιού στο αδελφάκι τους, ή τη φροντίδα λουλουδιών.
Μαθαίνοντας δεξιότητες ζωής στο παιδί, όπως: καλούς τρόπους (π.χ. να συστήνεται), θα νιώθει αυτοπεποίθηση στις κοινωνικές εκδηλώσεις. Αν θέτει και να υλοποιεί στόχους (π.χ. να κάνει νέους φίλους), θα βιώσει την ουσία της επιτυχίας.
Η αυτοεκτίμηση δεν είναι κάτι που μπορείς να δώσεις στα παιδιά. Πρέπει να την «χτίσουν» μόνα τους.
Δεν είναι τα δώρα ή τα υλικά αγαθά, αλλά η αγάπη, η εμπιστοσύνη, η προσοχή και η διαθεσιμότητά μας προς το παιδί μας που το κάνουν να αισθάνεται σιγουριά και αυτοπεποίθηση.
Της Μάνιας Ζηρίδη*
* Η κυρία Μάνια Ζηρίδη, BSc., M.Sc., MBA, είναι ψυχολόγος Eκπαίδευσης, Director of Student Affairs Νέα Γενιά Ζηρίδη mziridis@ziridis.gr

Γιατί μαμά και μπαμπά δε μου διαβάζετε παραμύθια;

ΛΟΝΔΙΝΟ Oι γρήγοροι ρυθμοί εργασίας και οι απαιτητικές συνθήκες ζωής των νέων γονέων στερούν από όλο και περισσότερα παιδιά το πατροπαράδοτο διάβασμα του παραμυθιού πριν από τον ύπνο τους.

Σε αυτό το συμπέρασμα καταλήγει βρετανική έρευνα που διεξήχθη πριν από λίγο καιρό από εταιρεία τηλεπικοινωνιών. Η εταιρεία Τalk Τalk ρώτησε 2.000 γονείς σε όλη τη Βρετανία πόσο χρόνο ξοδεύουν στην ανάγνωση παραμυθιών στα παιδιά τους προτού αυτά κοιμηθούν. Το 52% απάντησε ότι συνεχίζει να διαβάζει στα παιδιά του μια ιστορία ώστε να κοιμηθούν, ενώ το 48% παραδέχθηκε πως πλέον δεν διαθέτει τον απαιτούμενο χρόνο γι΄ αυτή την «υποχρέωση».
Η μελέτη έδειξε επίσης ότι το 80% των ερωτηθέντων πιστεύει πως όντως τα παιδικά παραμύθια συμβάλλουν στην όσο το δυνατόν ομαλότερη και καλύτερη πνευματική ανάπτυξη ενός παιδιού. Η έρευνα αυτή έρχεται να επιβεβαιώσει τα ευρήματα μιας παλαιότερης μελέτης η οποία υποστήριζε πως η ψυχολογική και νοητική ανάπτυξη ενός παιδιού είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την έννοια «παιδικό παραμύθι».
Η βρετανική έρευνα έδειξε ότι σχεδόν τα δύο τρίτα των μικρών παιδιών θέλουν από τους γονείς τους να περνούν περισσότερο χρόνο μαζί τους διαβάζοντάς τους παραμύθια προτού κοιμηθούν. Τα παιδιά ηλικίας 3 ως 4 ετών είναι τα περισσότερο «διψασμένα» για παραμύθια, ενώ περισσότερα από τα μισά παιδιά ηλικίας 3-8 ετών χαρακτήρισαν τη συγκεκριμένη δραστηριότητα την πιο αγαπημένη τους ασχολία με τους γονείς τους. Το διάβασμα παραμυθιού πριν από τον ύπνο βρέθηκε στην πρώτη θέση των προτιμήσεων των μικρών παιδιών, πάνω από την παρακολούθηση τηλεόρασης ή τα βιντεοπαιχνίδια, ενώ το 82% των παιδιών δήλωσαν ότι το διάβασμα ενός παραμυθιού τα βοηθά να κοιμηθούν καλύτερα.
«Τα αποτελέσματα της έρευνας επιβεβαιώνουν την κυρίαρχη θέση του παραμυθιού ως διαδικασίας εκμάθησης και συναισθηματικής σύνδεσης με τους γονείς» ανέφερε ο παιδοψυχολόγος Ρίτσαρντ Γούλφσον, επικεφαλής της μελέτης, καταλήγοντας πως «αν και είναι δύσκολο για τους γονείς να διαθέσουν πλέον χρόνο στα παιδιά τους για το διάβασμα ενός παραμυθιού πριν από τον ύπνο, ωστόσο αυτές οι στιγμές βοηθούν στην ισχυροποίηση των δεσμών και παίζουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη των παιδιών».
Εφημερίδα Βήμα